ADALAR DENİZİ ve TÜRKİYE’NİN EKONOMİK BAĞIMSIZLIĞI
TÜRK DEGS Araştırmacısı Şafak YILDIRIM
Yunanistan’ın 2017 yılından İyon Denizi’nden başlayarak adım adım tüm karasularını 12 mile çıkartma stratejisi Lozan Antlaşması’nın ihlaline yönelik bir hukuksuzluk olmanın ötesinde Türkiye’nin askeri ve en önemlisi de ekonomik güvenliğinin ipotek altına alınması demektir. Adalar Denizi, Türkiye’nin enerji, ulaşım, lojistik ve ticari değeri en yüksek denizdir. Bu bağlamda;
Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu petrolün %75’i Adalar Denizi üzerinden taşınmakta,
Adalar Denizi’nden 1 yıl içerisinde 8 bin 703'ü tanker olmak üzere 42 bin 553 gemi geçiş yapmakta,
İstanbul ve Çanakkale Boğazları’ndan günlük 2.7 milyon varil petrol sevk edilmekte, sevk edilen bu petrolün tamamı Adalar Denizi üzerinden geçmektedir.
2021 rakamlarına göre Türkiye’nin dış ticaretinin %87,5’i denizyoluyla taşınmıştır. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine istinaden, 2021 yılında Türkiye’nin dış ticaret hacminin (miktar olarak) %87,5’i denizyolu ile %10,7’si karayolu ile, %0,7’sı demiryolu ile, %0,2’si havayolu ile yapılmıştır.
Diğer yandan Türkiye’nin Karadeniz limanlarından dünya pazarına ve küresel ticaret yollarına açılan gemi ve tankerlerinin tamamı da Adalar Denizi üzerinden görev ve ticari operasyonlarını icra etmektedirler bu bağlamda Karadeniz’deki ekonomik faaliyetlerin tamamı doğrudan Adalar Denizi’ne bağımlı durumdadır.
Adalar Denizi’nde yer alan Limanlar Türkiye’nin küresel ticaretteki rolünü ve yerini belirlemedeki en önemli olgulardan birisidir. Diğer yandan Karadeniz’deki limanlarımızın da Adalar Denizi’ne olan bağımlılığı Adalar Denizi’nin Türkiye ekonomisi açısından ekonomisi güçlendirmektedir.
Adalar Denizi, Türkiye’nin uluslararası araç taşımacılığı sektörü olan RO-RO ticaretinde de büyük önem ve role sahiptir. Türkiye’nin Adalar Denizi kıyılarından gerçekleştirdiği Avrupa hattında 2021 yılında 434.801 araç geçişi yapılmıştır. Bu rakam Karadeniz ve Akdeniz RO-RO hattı rakamları toplamının iki katına tekabül etmektedir.
Diğer yandan Türkiye’nin lojistik merkezleri ve demiryolu ağı da Adalar Denizi limanları ekseninde genişlemektedir. Devam eden lojistik merkezleriyle birlikte Adalar Denizi’nin Türk ekonomisindeki değeri giderek yükselmektedir.
Adalar Denizi kıyısında bulunan İzmir Limanı 2021 yılında 436.385 elleçleme yaparak Türkiye’nin en büyük 7. Limanı olurken, Aliağa Limanı ise 1.275.521 elleçleme rakamı ile Türkiye’nin en büyük 5. Limanı konumundadır.
Adalar Denizi yalnızca ulusal ticaretimiz için değil küresel ticaret açısında da oldukça değerli ve yoğunluklu bir denizdir. Bu denizde serbest geçiş alanlarının varlığı sadece Türkiye için değil tüm Karadeniz ve hatta Akdeniz ülkeleri açısından büyük önem arz etmektedir.