23 Mart 2021’de İsrail’de iki yıl içerisinde dördüncü kez genel seçimler yapıldı. Bu seçimde Benjamin Netanyahu’nun partisi Likud mecliste çoğunluğu alamadı. Bununla birlikte daha önce hiç hükümette yer alamamış olan ve Hamas’la ortak bir geçmişe sahip olduğu bilinen İslam ve Arap kimliği ile ön plana çıkan bir siyasal parti olan Raam mecliste 5 koltuk kazandı ve koalisyon görüşmelerine Raam da dahil oldu. Bazı kaynaklara göre, Mescid-i Aksa’da yaşananların hemen sonrası Pazartesi günü Raam lideri, Mahmut Abbas ve Naftali Bennett ve Yair Lapid göreşeceği ve Raam’ın da desteği ile bir koalisyon hükümeti kurulacağı ifade edilmekteydi.
İsrail bir güvenlik devletidir. En önemli önceliği halkının güvenliği ve ülke bütünlüğünün sağlanmasıdır. İsrail’in birçok konuyu marjinal düzeyde güvenlikleştirmesinin sebebi de bu bütünlüğü sağlayabilmek amacıyla halkı konsolide edebilmek ve teyakkuzda tutabilmektir. Bunun için İsrail ‘Demir Kubbe’ gibi, güçlü İsrail ordusu ve savunma sanayisi gibi güvenlik unsurlarını kullanarak bunu başarmıştır. Bununla birlikte, epeydir süren siyasal istikrarsızlığa Müslümanlar için son derece önemli bir gün olan Kadir Gecesi’nde yaşanan çatışmalar eklendiğinde, üstüne üstlük bu çatışmalar neticesinde ortaya çıkan karşılıklı çatışmalar sırasında ‘Demir Kubbe’nin de zaman zaman etkisini yitirdiği fark edildiğinde İsrail’in güvenlikleştirme politikası sarsıntıya uğramıştır.
Bir güvenlik tehdidine karşı güvenli şekilde bir arada kalarak güvenliğinin sağlandığını bilmek ile bir güvenlik tehdidine karşı tedirginlik içinde istikrarsızlığın geçmesini beklemek aynı sonucu doğurmaz. İnsan doğası güvenliğinin tam olmadığı ortamlardan kaçmaya meyillidir. Özellikle de İsrail gibi dünyanın çok farklı bölgelerinden gelmiş vatandaşlara sahip bir ülke için güvensizliğin sürmesi durumunda vatandaşlarının ciddi bir kısmının tehlike geçene kadar ikinci vatanlarına dönmeleri şaşırtıcı olmayacaktı. Örneğin İsrail’de yaşayan Türk Museviler Musevi oldukları kadar Türk’türler ve Türkiye hala onların vatanıdır.
Dolayısıyla, İsrail’in bu tehlikeli oyunu devam ettirmeyip normalleşme yolunu seçmesi ve iki devletli çözüme yönelerek ülkeyi güvenli ve istikrarlı bir rotaya çevirmesi gerekmektedir. Bu süreçte de İsrail’de yaşayan Arap vatandaşların varlığını meşru kılmak ve İsrail’in onların da ülkesi olduğunu göstererek eşitlikçi bir yaklaşım benimsemek en akılcı yoldur.
Birçok uzman Netanyahu’nun yaşanan karmaşaya kendi siyasal pozisyonunu korumak için koalisyon kurulmasını engellemek amacıyla yapmış olabileceği düşüncesini taşıyordu.
Dün yani 2 Haziran günü yaşanan acı durumları telafi edercesine, İsrail’de son derece tarihsel bir gelişme yaşandı. Muhalefet partileri Binyamin Netanyahu’nun 12 yıllık iktidarına son verecek koalisyon hükümetini kurmak üzere anlaşmaya vardı. En geç 14 Haziran’a kadar güvenoyu alıp yemin etmesi gereken koalisyona 8 parti katılırken anlaşma gereği Başbakanlık görevini ilk 2 yıl Yamina lideri Naftali Bennett, sonraki 2 yılda ise Gelecek Var lideri Yair Lapid yürütecek.
Koalisyon üyeleri yukarıdaki resimde görüldüğü sırayla soldan sağa şu şekildedir;
Üst sıra: İsrailli muhalif lider Yair Lapid, önceki Savunma Bakanı Naftali Bennett, önceki İçişleri Bakanı Gideon Saar, eski Savunma Bakanı Avigdor Lieberman,
Alt sıra: İsrailli politikacı Nitzan Horowitz, İsrailli Başbakan vekili Benny Gantz, İsrail Muhafazakar İslami Arap Birliği lideri Mansour Abbas, İsrail İşçi Partisi lideri Merav Michaeli.
Topluluk güvenoyu aldığı takdirde, İsrail’e en uzun süre Başbakanlık yapmış olan Binyamin Netanyahu oldukça alışılmışın dışında bir koalisyon tarafından devrilmiş olacak. Zira koalisyon sol fraksiyon işçi partisinden sağ fraksiyona, aşırı sağ sayılabilecek Yahudi milliyetçisinden Arap lidere kadar çok geniş bir skalaya sahip.
2023’e kadar Başbakan olacak olan Naftali Bennett’in geçmişte Batı Şeria’daki Yahudi yerleşimlerini temsil eden bir grup olan Yesha Council’ın başkanı olduğu biliniyor. Buna ek olarak Bennett’in son seçim dönemine kadar aşırı sağı temsil eden bir lider olan Bezalel Smotrich ile ittifak içerisinde olduğu biliniyor.
Lapid’in ise 9 yıl öncesine kadar haber spikeri ve gazeteci olduğu, Netanyahu döneminde ise Finans Bakanı olduğu biliniyor.
Koalisyonun şaşırtıcı ortağı olan ve Knesset’te (İsrail Parlementosu) 4 koltuk kazanan Arap kimliği ile öne çıkan Raam’ın lideri Mansour Abbas ise 2005 yılından bu yana Filistin Devlet Başkanlığı görevini yürütmektedir.
Selen Akan
BAU DEGS Araştırmacısı