Türkiye ve Mısır İlişkilerinde Yeni Adımlar
Türkiye ve Mısır arasında on yıllık gerginlik ardından sürecin normalleşmeye evirildiğine dair taraflar güçlü işaretler veriyor.
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry'nin yıkıcı depremin ardından Türkiye'ye yaptığı dayanışma ve taziye ziyaretinden sonra 18 Mart'ta Kahire'yi ziyaret etti.
Son olarak da Shoukry, mevkidaşı ile görüşmek üzere Ankara'yı ziyaret etti. Ekonomik iş birliği ile bölgesel barış ve istikrar mesajları verildi ve iki ülkenin büyükelçilik düzeyinde temsil edilebileceğine mutabık kalındı. İlerleyen süreçte cumhurbaşkanları nezdinde bir görüşme beklenmekte.
2022 Dünya Kupası'nda Katar Emirinin kolaylaştırdığı Erdoğan ve Sisi arasındaki el sıkışma, iki lider arasındaki buzları kırmış ve daha fazla uzlaşmacı adım beklenmekteydi. Aynı zamanda Doğu Akdeniz ve Libya'ya ilişkin jeopolitik kaygılar ve ekonomik bağların güçlenmesi normalleşmenin gidişatını etkiledi.
Türkiye- Mısır İlişkilerinin Yakın Tarihine Bir Bakış
Gergin ilişkiler son on yıla damgasını vurdu. Türkiye'ye iltica ettiği Müslüman Kardeşler konusuna başlangıçta atfedilen öneme rağmen, bazı algı değişimlerine uğradıktan sonra mevcut müzakere tartışmalarında ikincil bir rol üstlendiği görülüyor. İki hükümet, Arap Baharı sırasında karşıt tarafları destekledi. Türk askerinin 2020'de Libya'ya müdahalesi, Trablus'ta BM tarafından tanınan hükümetin kurtarılmasında kritik öneme sahipti. Buna karşılık Kahire, desteğini Haftar’den yana kullandı. Yine de iki ülke bu olanları maziye gömüp geride bırakmak istiyor.
Bu süreç sancısız geçmemekle birlikte uzlaşma yolunun da önünü açmıştır. Devam eden bu ivme, karmaşık Doğu Akdeniz jeopolitiği gibi diğer konuları da etkiledi. Ankara ve Kahire, deniz sınırlandırması konusunda ortak bir zemin arıyor. Mısır'ın geçtiğimiz günlerde Doğu Akdeniz'de Türkiye'nin Mavi Vatanını belirlediği münhasır ekonomik bölgeyi (MEB) dikkate alan bir enerji arama ihalesi açması bu yönde önemli bir adımdır.
Geçmişte Mısır Doğu Akdeniz’de Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile uyumlu ilişkiler kuruyordu. Ağustos 2020'de Yunanistan ve Mısır, Türkiye'nin 2019'da Libya ile daha önceki deniz yetkilendirme anlaşmasına yanıt olarak bir münhasır ekonomik bölge anlaşması imzaladı.
Mısır ve Türkiye İlişkisinin Ekonomik Yönü
Mısırlı liderler Mısır’ın kötü ekonomisini düzeltmek için çabalıyor. Pandemi sonrası dönemde Mısır'ın turizm sektörü darbe aldı, Ukrayna'daki savaş küresel gıda ve emtia fiyatlarını yükseltti. Enflasyon %40'ın üzerine çıkarak ulusal para birimini şimdiye kadarki en düşük noktaya çekti.
IMF, Mısır’a reformların uygulanmasına bağlı olarak 3 milyar dolarlık fon sözü verdi. Kahire'nin Suudi Arabistan gibi geleneksel Körfez bankaları da yön değiştirdiler ve yalnızca koşullar yerine getirildiği takdirde bir cankurtaran halatı sağladılar. Suudi Maliye Bakanı Muhammed Al-Jadaan, "Eskiden doğrudan hibeler ve depozitolar verirdik. Koşulsuz olarak verirdik. Ve bunu değiştiriyoruz." Benzer bir hayal kırıklığı BAE'de yaşandı ve Kahire'nin belirsizliğini ve çaresizce yardıma ihtiyacı olduğunu vurguladı.
Paradoksal olarak, son on yılda Türkiye-Mısır siyasi sürtüşmelerine rağmen, iki taraf arasındaki ekonomik bağları sağlam kaldı. İkili ticaret, ticaret değeri %14 artarak 6,70 milyar dolardan 2022'de toplam 7,70 milyar dolara ulaşarak önemli bir büyümeye tanık oldu. Mısır'ın Türkiye'ye ihracatı da 3 milyar dolardan %32,30 artışla Ocak-Aralık 2022'de 4 milyar dolara ulaştı.
Ayrıca Mısır, Akdeniz'de Türkiye ile enerji işbirliğinden yararlanabilir. Bu konu Kahire ile Ankara arasındaki ikili ilişkileri daha da güçlendirebilir. Cumhurbaşkanı Erdoğan daha önce belirttiği üzere Türkiye'nin Mısır'la olan bağlarının farklı doğasının altını çizerek, bölgesel barış arayışının Türkiye ve Mısır'ın elinde olduğunu vurgulamıştı.
Türkiye- Mısır Arasındaki Karşıtlıklar Azaltılabilir Mi?
Libya muammasında ilerlemek henüz mümkün olmasa da, Hafter'in son zamanlarda Sudan'da Mısır'ın düşmanlarının yanında yer alması Türkiye için de Mısır için de farklılıklarını daraltmak için bazı fırsatlar yaratıyor. Kahire, Libya'da savaş sonrası yeniden yapılanmada kilit bir role sahip olmak için uzun süredir ön planda. Mısır, Haftar yanında yer aldıktan sonra U dönüşü yaparak Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ile çok sayıda ekonomik anlaşma yaptı. Ancak bununla birlikte, Libya uzlaşması karmaşık bir konudur. Ankara ve Kahire Libya konusunda farklı açılardan bakıyor. Ankara, özgür ve adil seçimler düzenleyerek Libya'da anayasal düzeni korumakta ısrar ederken, Kahire olaylara farklı bakıyor. Her iki taraf da birlikte çalışmayı başarırsa, Libya için daha parlak bir geleceğe katkıda bulunan yeni fırsatlar ortaya çıkabilir.
Her halükarda Kahire, Türkiye'nin çıkarlarının ve endişelerinin göz ardı edilemeyeceğini kabul etmiş görünüyor. Bu durum Mısır'ı yaklaşımını yeniden gözden geçirmeye ve Yunanistan ile münhasır ekonomik bölge anlaşmasını yeniden gözden geçirmeye sevk etti.
Türkiye ile Mısır arasındaki normalleşme yolu ümit vericidir. Ancak ilişkideki istikrarlı başarı; mevcut teklifler sağlam adımlara, taktiksel planlar uzun vadeli stratejik taahhütlere dönüştürmeye yönelik siyasi iradeye bağlı olacaktır.
KAYNAK: https://www.aa.com.tr/en/analysis/opinion-the-tantalizing-reconciliation-between-turkiye-and-egypt/2888186