Terminoloji açısından, Karay Türklerini ifade etmek için akademik literatürde “Karay, Karaim ve Caraite” gibi farklı terimlerle karşılaşmak mümkündür. Söz konusu terimlerin etimolojik kaynağı İbranice olup burada “okudu” fiilini karşılayan kara kökünden türeyen Karaim terimi, “okuyucular” manasına gelmektedir. Tarihî süreçte Türk boyları, Şamanizm (Sibirya ve Türkistan), Budizm, Maniheizm, İslâmiyet, Hıristiyanlık ve Musevilik gibi çeşitli inanç sistemlerini benimsemişlerdir. Bu dinî spektrum içerisinde dinler tarihçileri tarafından Museviliğin bir mezhebi olarak kabul edilen Karailik inancına mensup Karay Türkleri, “kutsal yazıyı okuyanlar/bilenler” anlamıyla müstakil bir konuma sahiptirler. Diğer Müslüman ve Hıristiyan Türk boyları arasında azalan nüfuslarıyla dikkat çeken Karaylar, Rabbânî Yahudilikten (Rabbânist Yahudilik) ayrılmaktadırlar. Bu ayrım, onların Tanah’ı (Tora/Torah-Tevrat, Neviim-Peygamberler, Ketuvim-Kitaplar) kabul etmelerine rağmen, Rabbânî Yahudiliğin sözlü Tevrat olarak nitelendirdiği ve yazılı geleneğin açıklaması saydığı Talmud İbrânî literatürünün otoritesini reddetmelerinden kaynaklanır. Karay Türklerinin ana akım Yahudilikle benzerlik gösteren hususları bulunsa da, günlük yaşam pratiklerini etkileyen birçok konuda farklı dinî kabullere ve uygulamalara sahip oldukları gözlenmektedir.
Öte yandan, Türkiye’de Karay Türkleri üzerine yapılan akademik çalışmaların kısıtlılığı, topluluğa dair bilgi eksikliğine yol açmaktadır. Günümüzde Doğu Avrupa (Litvanya, Polonya, Ukrayna), Kırım (Çufut Kale) ve Türkiye (Hasköy, Balat, Galata) gibi coğrafyalarda küçük bir popülasyona sahip olan Karay Türklerinin hem dinî hem de dil malzemesi büyük bir değere sahiptir. Dilbilimciler, Karay Türkçesini yok olma tehlikesi altında olan diller kategorisinde değerlendirmektedirler. Kuman-Kıpçak Türkçesinin önemli bir kaynağı olan Codex Cumanicus’taki ses, morfoloji (şekil bilgisi) ve leksikoloji (söz varlığı) paralelliklerinin bulunması (Örneğin On Emir metinlerinde), Karay Türkçesinin diğer Türk lehçeleri arasında ayrıcalıklı bir konuma yerleştirilmesine vesile olmaktadır.
