Türkoloji yani Türklük bilimi çalışmaları açısından bir dönüm noktasını teşkil eden, siyasî ve kültürel sonuçları dolayısıyla oldukça önemli olan Türkoloji Kurultayı sadece Doğu ve Batı Türkologlarının buluştuğu bir toplantı değil, Türk diline dair önemli kararların alındığı bir toplantı olmuştur. Ayrıca daha sonraları Türkoloji’ye dair yapılan toplantıların hiç biri bu kurultay kadar etkili olmamıştır.
Kurultayın yapılması için Bakü’nün tercih edilme sebeplerine dair çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Bu görüşlerden bazıları Bakü’nün Rusya hâkimiyeti altında Türkçe konuşan en entelektüel kenti olması ve Türkistan coğrafyasının o dönemde istikrarsızlık içerisinde olmasıdır. Kurultayın toplanması amacıyla hazırlıklar 1924 yılının Nisan ayında başlamıştır. Toplantıya dair ilk adım organizasyon komitesinin oluşturulması olmuştur. Organizasyon komitesi 6 Ağustos 1925 tarihindeki toplantıda kurultayın 25 Aralık 1925’te toplanmasına karar vermiştir. Bu doğrultuda bir program hazırlanmış hatta bu program yayımlanmıştır. Kurultayın yapılmasına ilişkin gönderilen davet mektuplarının geç ulaşması sebebiyle 3-4 Ocak’ta Kurultayın hazırlık sürecine ilişkin toplantılar yapılmıştır. Bu toplantıların ve hazırlık sürecinin tamamlanmasının ardından 26 Şubat-6 Mart tarihleri arasında Tarih, Türk Dilleri, Dillerin Akrabalığı, Alfabe, Edebiyat Dili, Edebiyat Tarihi, Etnografya, Kültürel Kazanım, Memleket Tanıtımı, Terminoloji, İmlâ, Derslerin Metodu gibi konular hakkında on yedi oturum gerçekleştirilmiştir. Kurultaya katılan 131 kişinin 92’si Türk, 20’si Rus, 3’ü Alman ve 1’i de Ukraynalıdır. Kurultaya katılanların tamamı bilim insanı değildir. Aralarında Diplomat, hukukçu, hekim, politikacı, eğitimci gazeteci gibi meslek gruplarının temsilcileri de yer aldığı görülmüştür. Toplantıya Türkiye Türklerini temsilen Mehmet Fuat Köprülü, İsmail Hikmet Ertaylan ve Hüseyinzade Ali turan katılmışlardır.
Toplantının açılışı Alman Türkolog Theodor Menzel tarafından Wilhelm Radlov şerefine yapılması önerilmiş, bu fikre karşılık Türkler de Gaspıralı İsmail Bey’in şerefine yapılmasını teklif etmişlerdir. Bu iki görüş doğrultusunda Birinci Türkoloji Kurultayı’nın Gaspıralı İsmail Bey ve Wilhelm Radlov şerefine yapılması kararlaştırılmıştır. Kurultayın ilk oturumundan son oturumuna kadar Türk, Türk-Tatar gibi bütün Türkleri karşılayacak ifadeler kullanılmasına dikkat edilmiştir. Alfabe oturumu kurultayın en tartışmalı ve en önemli oturumu olmuştur. Bu oturumda tartışılan en önemli konu Rusya hâkimiyetinde olan Türklerin ortak ya da ayrı alfabeler üzerine olmuştur. Tartışmaların sonunda yapılan oylama Alman Türkolog Theodor Menzel tarafından şöyle ifade edilmiştir: “Oylamada demirden bir perde tesiri vardı”. Oylama ve tartışmalar sonucunda Latin alfabesinin ortak alfabe olması kararı alınmıştır. Nitekim bu karar kurultaydaki ilmî, siyasî konuların önüne geçerek en önemli ve ana konu haline gelmiştir. Kurultayda Bakü’de Türkoloji’ye dair derleme bir eser yayınlanması, Sovyetler Birliği’nde Türkoloji dünyasına ilişkin bir yayın organının çıkarılması, Leningrad’da bir Türk halkları haritası ve Türkologlar albümü hazırlanması, kurultayın iki yılda bir toplanması, sonraki toplantının Semerkand’da yapılması alınan önemli kararlardan bazıları olmuştur.
Bakü Türkoloji Kurultayı, Türklük bilimi tarihinde, hakkında en çok bahsedilen toplantı olmasını yanı sıra toplantı sonrasında alınan kararlar bakımından da büyük önem arz etmektedir. Zira bu kurultay Türklerin bilimsel ve metodolojik çalışmalar ile Latin alfabesine geçişinin yapıldığı bir toplantıdır. Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı’na üye devletler arasında alınan ortak alfabe kararı esasen 1926 yılında Bakü Türkoloji Kurultayı’nda alınan kararların Çağdaş Türk Dünyası’na bir tezahürüdür.