Türk Kadınlarının Belediye Seçimlerinde Seçme ve Seçilme Hakkı: Belediyeler Kanunu

Turk DEGS
Yazan: Turk DEGS
3 Dk. Okuma
3 Dk. Okuma

Türk kadınının siyasal boyutta temsili, Cumhuriyet’in ilanı sonrasında ivme kazanmıştır. Türk kadını, Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte kendilerine tanınan fırsatların ve olanakların bilincinde olmuş, demokratikleşme adımları doğrultusunda 1930 ve 1934 yıllarındaki düzenlemelerle siyasal alanda söz sahibi olmuştur.

1930 yılından itibariyle Türk kadını siyasi haklarını kazanmaya başlamıştır. Kadınların bu hakkı elde etmesinde Nezihe Muhiddin ve Kadın Halk Fırkası’nın kadın haklarını savunmaları etkili olmuştur. Nezihe Muhiddin gibi birçok kadın Fırka’da hak elde edebilmek amacıyla görev almıştır. Fırka’nın amacı başlangıçta kadını eğitimi ve toplumsallaştırılması üzerine olmuştur. Fıkra’nın Genel Sekreteri Şükufe Nihal, kadınların siyasi haklarının elde edilmesi noktasında mücadeleler vermiştir. Kadın Halk Fırkası sahip olduğu isim dolayısıyla Ankara’dan onay alamamış, bu durum karşısında Nezihe Muhiddin öncülüğünde 7 Şubat 1924 tarihinde Türk Kadınlar Birliği kurulmuştur. Kadın Halk Fırkası gibi Türk Kadınlar Birliği de kadın haklarının savunulmasını amaç edinmiştir. Nitekim 1927 yılında ilan ettikleri tüzükleri kadınların siyasi kazanımını amaçladıklarını göstermiştir. Bu amaç doğrultusunda 1927 yılı seçimlerinde kadın aday gösterilmesi için mücadele vermişler lâkin Anayasal düzenlemeler kapsamında seçime katılacak olanların erkek olması gerektiği gerekçesiyle bu girişimleri başarılı olmamıştır. Bu teşebbüslerin sonucunda Mustafa Kemal Atatürk’ün de desteğiyle 3 Nisan 1930 tarihinde Belediyeler Kanunu ile Türk kadını yerel seçimlerde seçme ve seçilme hakkı kazanmıştır. Bu hak kapsamında Türk kadınları ilk defa 3 Nisan 1930 Belediye Kanunu ile belediye seçimlerinde oy kullanmışlar ve seçilme hakkı elde etmişlerdir. Daha sonra 26 Ekim 1933 tarihinde muhtar ve ihtiyar heyetleri seçimlerinde, 5 Aralık 1934 tarihinde ise milletvekili seçimlerinde seçme ve seçilme haklarına sahip olmuşlardır.

3 Nisan 1930 tarihinde kabul edilen Belediyeler Kanunu ile belediye seçimleri İzmir ve İstanbul’da rekabet oldukça yoğun olmuştur. İzmir’de Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan İzmir ilinde Belediye Meclisi’ne Nebiye Necmettin Hanım ve Ayşe Hanım seçilmiştir. Serbest Cumhuriyet Fırkası’ndan Suat Derviş Hanım, Ayşe Şevket Hanım, Makbule Ömer Hanım ve Fahrunnisa İzzet Hanımdır. Ancak partinin kapatılması durumundan dolayı seçilememişlerdir. İstanbul’da Serbest Cumhuriyet Fırkası’ndan Nezihe Muhittin Hanım, Makbule Hanım ve Suat Derviş Hanım aday gösterilmiştir. Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın feshi sonucu bu kişiler seçilememişlerdir. Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan ise aday gösterilenler Zehra Hanım, Enveriye Hanım, Refika Hulusi Behçet Hanım, Nakiye Hanım, Safiye Hüseyin Hanım, Latife Bekir Hanım ve Rana Sani Yaver Hanım gibi isimler olmuştur. Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan ilk kez Belediye Meclisi’ne Nakiye Hanım, Safiye Hüseyin Hanım, Latife Bekir Hanım ve Rana Hanım seçilmiştir. Sabiha Zekeriya Hanım ise İstanbul Belediye seçiminde İl Meclis Üyeliği için bağımsız aday olmuştur.

1930’da Yusufeli’nin Kılıçkaya Beldesine Belediye Başkanı seçilen Sadiye Hanım’ın  “Türkiye’nin İlk Kadın Belde Belediye Başkanı” olmuş ve bu görevi iki yıl sürdürmüştür. Çok partili siyasi yaşama geçilmesinin ardından 1950 yılında Mersin’den Belediye Başkanı seçilen Müfide İlhan’ın da Türkiye’nin ilk kadın il belediye başkanı olmuştur. İlk kadın ilçe belediye başkanı ise 1965 yılında Mardin Midyat’tan seçilen Zekiye Midyat olmuştur.

Bu Yazıyı Paylaş
Yorum yapılmamış

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir